şanlıurfa göbeklitepe ne demek?

Göbeklitepe Hakkında Bilgiler

Göbeklitepe, Türkiye'nin Şanlıurfa il merkezine yaklaşık 18 kilometre uzaklıkta bulunan, Neolitik döneme ait önemli bir arkeolojik sit alanıdır. Keşfi, insanlık tarihine dair bildiklerimizi derinden sarsmıştır.

Önemi ve Özellikleri:

• Tarihlendirme: Yaklaşık 12.000 yıl öncesine tarihlenen Göbeklitepe, Neolitik dönemin A evresine (Çanak Çömleksiz Neolitik A) aittir. Bu da onu, bilinen en eski tapınak veya kült merkezi yapmaktadır.
• Yapılar: Dairesel veya oval planlı, devasa T şeklinde dikilitaşlarla çevrili yapılardan oluşur. Bu dikilitaşların üzerinde çeşitli hayvan figürleri (boğa, tilki, yılan, leopar, turna vb.) ve soyut semboller bulunmaktadır.
• Kült Amaçlı Kullanım: Yerleşim yeri olmaktan ziyade, ritüel ve törenler için kullanılan bir kült merkezi olduğu düşünülmektedir. Avcı-toplayıcı toplulukların, yerleşik hayata geçmeden önce dahi karmaşık dini inançlara sahip olabileceğini göstermektedir.
• Dikilitaşlar: Dikilitaşlar, üzerlerindeki kabartmalar ve sembollerle dikkat çeker. Bu figürlerin, o dönemdeki insanların inançlarını, mitolojilerini ve dünya görüşlerini yansıttığı düşünülmektedir. Bazı araştırmacılar, dikilitaşlardaki sembollerin bir tür yazı sistemi olabileceğini de öne sürmektedir.
• Gömü Geleneği: Bazı yapılarda insan ve hayvan kemiklerine rastlanmıştır. Bu durum, Göbeklitepe'de bir tür gömü geleneğinin de olduğunu düşündürmektedir.
• UNESCO Dünya Mirası: 2018 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilmiştir.

İnsanlık Tarihi Açısından Önemi:

Göbeklitepe, tarımın başlangıcından önce inşa edilmiş olmasıyla, yerleşik hayata geçişin ve tarımın ortaya çıkışının nedenlerine dair mevcut teorileri sorgulamamıza neden olmuştur. İnsanların dini inançlarının ve kültürel ihtiyaçlarının, yerleşik hayata geçişte önemli bir rol oynamış olabileceğini göstermektedir. Ayrıca, o dönemdeki insanların sanatsal ve mühendislik yeteneklerinin sanıldığından çok daha gelişmiş olduğunu ortaya koymuştur.